Jak żyć z Naturą 2000

W obszarach Natura 2000 jedynym celem i sposobem osiągania korzystnego stanu ochrony jest ni mniej ni więcej tylko... jego utrzymanie w stanie, który mieliśmy na początku powstania obszaru. Jest to jedyny warunek, jakiemu podlegają ograniczenia gospodarowania na terenie obszaru. Jedynym więc czego nie możemy w obszarze Natura 2000 to pogarszać stanu siedlisk naturalnych i siedlisk gatunków.

Zobowiązujenas do tego – w formie bezpośredniej – artykuł 6(2) Dyrektywy Siedliskowej, który mówi, że:

Kraje członkowskie podejmą odpowiednie działania w celu uniknięcia na specjalnych obszarach ochrony pogorszenia stanu siedlisk naturalnych i siedlisk gatunków jak również w celu uniknięcia płoszenia gatunków, dla których zostały wyznaczone takie obszary, o ile płoszenie to może mieć znaczenie w stosunku do zadań niniejszej dyrektywy.
(Dyrektywa 92/43/EEC)

Na czym w świetle tego przepisu polega „unikanie pogorszenia stanu”? Mówiąc najprościej – jeśli w obszarze występuje siedlisko przyrodnicze lub siedlisko gatunku to unikamy jego naruszenia i utrzymujemy w korzystnym stanie ochrony, tak by zapewnić mu przetrwanie dziś i w przyszłości. Nie zaorywujemy łąk (jeśli stanowią siedlisko przyrodnicze w rozumieniu Załącznika I do Dyrektywy); jeśli mamy grąd środkowoeuropejski to zabiegi gospodarki leśnej prowadzimy w sposób zapewniający jego funkcjonowanie jako ekosystemu grądowego; jeśli mamy rzekę – to nie zmieniamy jej biegu i nie kanalizujemy przy użyciu tradycyjnych, betonowych obramowań....

Jeśli chcemy przeprowadzić plan lub przedsięwzięcie, które może znacząco oddziaływać na przedmioty ochrony Natura 2000, dokonujemy jego oceny zgodnie z art 6 (3), który mówi:

Artykuł 6 (3)
Każdy plan lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zagospodarowania obiektu, ale które może na nie w istotny sposób oddziaływać, zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, będzie podlegać odpowiedniej ocenie jego skutków dla danego obiektu z punktu widzenia założeń jego ochrony. W świetle wniosków wynikających z tej oceny oraz z zastrzeżeniem postanowień ust. 4, kompetentne władze krajowe będą wyrażać zgodę na ten plan lub przedsięwzięcie po upewnieniu się, że nie będzie on wpływać bezpośrednio na dany obiekt [...]
(Dyrektywa 92/43/EEC)

W prawie krajowym przepisy zawarte w art. 6(2) oraz 6(3) są transponowane w Ustawie z dnia 3 października 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw w brzmieniu:

Art. 33.
1. Zabrania się, z zastrzeżeniem art. 34, podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:
1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków
roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub
2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub
3) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.

Zatem podstawowe zasady życia w obszarze Natura 2000 można sformułować nastepująco:
a) zachowujemy to co było, jeśli tylko jest przedmiotem ochrony w obszarze,
b) jeśli planujemy przedsięwzięcie, które może znacząco wpływać na obszar Natura 2000, dokonujemy rzetelnej oceny jego wpływu na przedmioty ochrony w obszarze, zgodnie z aktualnie obowiązującym prawem (Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw oraz Dyrektywami EIA oraz SEIA).